De Colección Mutis
Saltar a: navegación, buscar
 
(No se muestran 8 ediciones intermedias de 4 usuarios)
Línea 1: Línea 1:
 
{{trascripcion 2914
 
{{trascripcion 2914
 
|seccion =
 
|seccion =
|anterior = 36r
+
|anterior = fol 36r
 
|siguiente = fol 37r
 
|siguiente = fol 37r
 
|foto =  
 
|foto =  
 
|texto =
 
|texto =
El verbo sum, es, fui, gua, ma, na, de cuya variedad se sigue la variedad de toda voz passiva y de los verbos deponentes, y no menos la variedad de los verbos negativos.
+
El Verbo '''<u>sum</u>, <u>es</u>, <u>fui</u>, <u>Gua</u>, <u>ma</u>, <u>na</u>.''' De cuÿa variedad se sigue la va-<br>
 +
riedad de toda Voz passiva, y de los Verbos deponentes, y no menos la variedad <br>
 +
de los Verbos negativos.<br>
  
Indicativo modo, tempore presentí.
+
<center><h4>Indicatívo modo, {{lat|tempore presentí.|Tiempo Presente.}}</h4></center>
  
Yo soy, estoy, tengo... Augua. — Tu eres... Amoromá. — Aquel es .. Moqui, vel Moco . P.1: Nos... Ana , vel Ananto. Vos... Amonara manto, vel Ma. Aquellos... Mocara, vel Mo-cannanto ná. | Pretérito impf.t0: Yo era, estaba... Augaco. — Tu eras... Amoro maco. — Aquest... Moqui naco. — P.1: Nos... Ananaco, vel Macón. — Vos... Amonara matoco, vel Nalocon. — Aq.s... Mocaro ñatoco, vel Nacon, vel Natocon. | Pret.0 perf.0 et plusqpf.0 se conjugan como este. — Otro pret.0 pf.'°: Yo fui, estu¬ve .. Au veypoti, vel Vey. — Tu... Meypoti, vel Mey. — Aquel... Neyupoti, vel Ney. — P.1: Nos... Neyupoti, vel Ney. — Vos... Meyupoti, vel Mey. — Aq.1Ios... Neyupoti, vel Ney. | Futuro: Yo seré, tendré... Au veeytaque. — Tu... Neytaque. — Aquel. Neytaque. — P.u: Nos.,. Neytaque, vel Neytaton. — Vos... Ney-taton. — Aque.os.Meneytaton, vel Meneytán.
+
Yo soÿ, estoy, tengo _ '''Augua''' _ Tu eres _ '''Amoro mà''' _ Aquel es _ '''Moqui''', {{lat|v.}} '''Moco n[á]'''.<br>
 +
{{lat|P.<sup>li</sup>|Abreviatura de "Plurali"/Plural}} Nos _ '''Ana nà''', {{lat|v.}} '''ananto'''. _ Vos _ '''amonara manto''', {{lat|v.}} '''ma''' _  Aquellos _ '''mo'''-<br>
 +
'''caro''', {{lat|v.}} '''mocannanto nà'''.//  
  
Imperativo.
+
<center><h5>Preterito impf.<sup>to</sup></h5></center>
  
Se tu, ten tu... Eyco amoro. — Sea aquel, v. g., chrystiano... Chrys¬tianome neyne, p.1, Chrystianome quisayne. — Aquellos... Xpno-me neyne.
+
Yo <u>era</u>, estaba _ '''Augaco'''. Tu <br>
Optativo mo.
+
eras _ '''Amoro maco''' _  Aquest _ '''Moqui naco.''' {{lat|P.<sup>li</sup>}}: Nos _ '''ananaco''', {{lat|v.}} '''nacón''' _<br>
 +
Vos _ '''Amonaro matoco''', {{lat|v.}} '''natocon''' _ Aq.<sup>l</sup> _ '''Mocaro natoco''', {{lat|v.}} '''nacon''' {{lat|v.}} '''nato'''-<br>
 +
'''con'''.//
  
Q.d0 yo sea, tenga, esté... Auyveypoto. Tu... Veypoto. — Aquel... Veypoto. — P.1: Nos... Veypoto. — Vos... Veypoto. — Aq.llos... Veypoto. | Con aunque: Yo sea bueno... Au irupa veyri seme. — Tu... Irupa veyri seme. — Aquellos... Ide. — P.1: Nos... Irupa naveyri seme. —Vos... Irupa veyri con seme. —Aquellos... Irupa y veyri seme. — Otro con ojala: Yo sea Xpiano... Au Xpianome rocon veyrira. —Tu... Rocon meyrira. — Aq.1 .. Rocon neyrira. — P.u: Nos... Rocon neyrira. — Vos... Rocon neyrira. — Aquel.s... Rocon neyrira.
+
<center><h5>Pre.<sup>to</sup> Perf.<sup>o</sup> {{lat|et}} Plusqpf.<sup>o</sup></h5></center>
  
tPret." impf.10 oracionado.
+
Se conjugan como este. &#61;
  
Si yo fuera ch.110, fuera bueno... Au Xpianome yatará, irupa veyri manumbo. — Tu... Xpianome ayata, irupa aveyri manumbo.— Aq.1... Xpnome anata, irupa anaveyri manumbo. —P.M: Nos... Xpnome anata, irupa aveyri manumbo. — Vos... Xpnome ayata-ne, irupa aveyrico manumbo. — Aquel.s... Xpnome atayne, irupa aveyricon manumbo.
+
<center><h5>Otro Pret.<sup>o</sup> pf.<sup>to</sup></h5></center>
  
Otro pret." impf.'0 con el plusqpf.'0
+
Yo fui, estuve_ '''Au veÿpoti''', {{lat|v.}} '''veÿ''' _ Tu _ '''Meÿpoti''' {{lat|v.}} _  Aquel _ '''Neyupoti''',<br>
Si yo huviera sido floxo, me huviezen muerto... Au panape guate yata, tiguo veyri manumbo. Tu... Ayata tiguo aveyri manum-bo.—Aquel... Ata tiguo iveri manumbo. — P.": Nos... Anata, tiguo anaveyri manumbo. — Vos... Ayatane, tiguo avericon ma¬numbo. — Aquel.s... Atayme, tiguo iveyricon manumbo.
+
{{lat|v.}} '''ney'''. {{lat|P.<sup>li</sup>}} Nōs _ '''Neÿupoti''', {{lat|v.}} '''neÿ'''._ Vōs _ '''Meÿupoti''', {{lat|v.}} '''meÿ''' _  Aq.<sup>llos</sup> _ '''Neÿupo'''<br>
 +
'''ti''', {{lat|v.}} '''neÿ'''.//
  
 +
<center><h5>Futuro.</h5></center>
 +
Yo serè, tendrè _ '''Au veÿtaque''' _ Tu _ '''Neÿtaque''' _  Aquel<br>
 +
'''neÿtaque'''.  {{lat|P.<sup>li</sup>}} Nōs _ '''Neÿtaque''', {{lat|v.}} '''Neÿtaton'''./ Vos _ '''Neÿtaton''' _ Aquel.<sup>os</sup> '''Me'''-<br>
 +
'''neÿtaton''', {{lat|v.}} '''meneÿtàn'''. &#61;
  
Pret." perf." común con el pres." de subjunctivo.
+
<center><h4>Imperatívo.</h4></center>
 +
_ Se tu, Ten tu _ '''Eÿco amoro''' _<br>
 +
Sea aquel, {{lat|vg.}} chrÿstiano _ '''Chrÿstianome neÿne''', {{lat|P.<sup>li</sup>}}_ '''Chrÿstianome quisaÿne'''. <br>
 +
Aquellos _ '''Xpnome neÿne'''. //
  
Q do naya sido bueno ó q.d0 sea bueno... Au irupa veypoto, vel Vey ipomboto. — Y este es mejor; assi en las demás personas.
+
<center><h4>Optativo mō.</h4></center>
  
Infinitivo.
+
q.<sup>do</sup> yo sea, tenga, estè _ '''Auÿ'''-<br>
 +
'''veÿpoto''' _ Tu _ '''Veÿpoto''' _ Aquel _ '''veÿpoto'''.  P.<sup>l</sup> Nos _ '''Veÿpoto''' _ Vos _ '''veÿpoto'''.  Aq<sup>lo</sup><br>
 +
'''Veÿpoto'''. // Con <u>aunque</u> _ Yo sea Bueno _ '''Au irupa veÿri seme''' _ Tu _ <br>
 +
'''irupa veÿri seme'''.  aquel _  {{lat|Ide}}_  {{lat|P.<sup>li</sup>}} _ Nos _ '''Yrupa naveÿri seme''' _ Vos _  '''iru'''-<br>
 +
'''pa veÿri con seme''' _ Aquell<sup>os</sup> _ '''Yrupa ÿveÿri seme'''. &#61; <u>Otro con Ojala.</u><br>
 +
Yo sea '''X<u>piano</u>''' _ '''Au Xpianome rocon veÿrira''' _ Tu _ '''Rocon meÿrira'''. Aquel_<br>
 +
'''rocon neÿrira''' _ {{lat|P.<sup>li</sup>}} _ Nōs _ '''rocon neÿrira'''_ Vos _ '''rocon meÿrira''' _ Aquel<sup>s</sup>  _ <br>
 +
'''rocon neÿrira'''.//
  
Ser.. • Veyno. — Ser yo... Veri. — Tu... Aveyri. — Aquel... Yveyri. Nos... Anaveyri. — Vos... Aveycon. — Aquellos... Yveyricon. | Haver sido... Yveypombo, vel Veypo. — Haver de ser... Veyta-que. — Por haver sido... Veypoque.
+
<center><h5>Pret.<sup>o</sup> <u>Ímpf.<sup>to</sup></u> Oracionado: </h5></center>
 +
Si yo fuera ch<sup>n</sup>,<br>
 +
fuera bueno _ '''Au Xpīanome yatarà, Irupa veÿri manumbo''' _ Tu _ <br>
 +
'''Xpianome aÿata, Irupa aveÿri manumbo''' _ Aq.<sup>l</sup> _ '''Xpñome anata, irupa'''<br>
 +
'''anaveÿri manumbo'''. _ {{lat|P.<sup>li</sup>}} Nōs _ '''Xpnōme anata, Irupa aveyri manumbo'''.<br>
 +
Vos '''Xpnōme aÿatane, Irupa aveÿrico manumbo'''. _ Aquel<sup>s</sup> _ '''Xpnōme'''<br>
 +
'''ataÿne, Irupa aveÿricon manumbo'''.//
  
Gerundios de acusativo y dativo.
+
<center><h5>Otro Pret.<sup>o</sup> Impf.<sup>to</sup>, con el Plus'''<br>
 +
'''qp.<sup>to</sup></h5></center>
 +
_ Si yo huviera sido floxo, me huviezen muerto _ '''Au panape guate'''<br>
 +
'''yata, tiguo veÿri manumbo'''. _ Tu _ '''Aÿata tiguo aveÿri manumbo'''. Aquel _ <br>
 +
'''Ata tiguo iveri manumbo'''. {{lat|P.<sup>li</sup>}} N.<sup>os</sup> _ '''Anata, tiguo anaveÿri manumbo'''.<br>
 +
Vōs _ '''Aÿatane, tiguo avericon manumbo''' _ Aquel.<sup>s</sup> _ '''Ataÿme, tiguo Yveÿri'''-<br>
 +
'''con manumbo'''. &#61;
 +
<center><h5>Pret.<sup>o</sup> Perf.<sup>o</sup> Comun con el Pres.<sup>te</sup> de Subjunctivo.</h5></center>
 +
Q.<sup>do</sup> haÿa sido bueno, ô q.<sup>do</sup> sea bueno _ '''Au irupa veÿpoto, {{lat|v.}} '''Veÿ ipomboto'''.<br>
 +
Y este es mejor; assi en las demas Personas. //
 +
<center><h4>Infinitívo.</h4></center>
 +
_ Ser _ '''veÿno'''.<br>
 +
ser yo _ '''Verí'''. _ Tu _ '''Aveÿri'''. Aquel _ '''Yveÿri'''. N.<sup>os</sup> _  '''Anaveÿri'''.  V.<sup>os</sup> _ <br>
 +
'''Aveÿcon'''.  Aquellos _ '''Yveÿricon'''. // Haver sido _ '''Yveÿpombo''', {{lat|v.}} '''veÿpo'''. <br>
 +
haver de ser _ '''veÿtaque''' _ Por haver sido _ '''Veÿpoque'''.<br>
  
Para ser, estar, tener yo... Aveytome. — Tu... Aveytome. — Aquel... Yveytome. — Nos... Anaveytome. — Vos... Aveytome. — Aque¬llos .. Yveytome.
+
<center><h4>Gerundios de Accusativo, y Dativo.</h4></center>
  
Gerundios de ablativo.
+
Para ser, estar, tener yo _ '''Aveÿtome'''. Tu _ '''Aveÿtome'''. Aquel _ '''Yveÿto'''<br>
 +
'''me'''. N.<sup>os</sup> _ '''Anaveÿtome'''.  V.<sup>os</sup> _ '''Aveÿtome'''.  Aquel<sup>s</sup>_ '''Yveÿtome'''.<br>
  
Por ser, estar, tener yo... Aveyrique. — Tu... Aveyrique. — Aquel... Yveyrique. — Nos... Anaveyrique. — Vos... Aveyrique. —Aque¬llos.. . Yveyrique.
+
<center><h4>Gerundios de Ablativo.</h4></center>
  
Participios.
+
Por ser, estar, tener yo _ '''Aveÿrique''' _ Tu _ '''Aveÿrique'''. Aquel _ '''Yveÿ'''-<br>
El que es... Veytoto. — Los que son... Veytonocon. — El que fue... Quineine, vel Neypoti. — Los que fueron... Quineyse. — Lo que fue bueno... Irupa veytotombo.
+
'''rique'''. N.<sup>os</sup> _ '''Anaveÿrique'''. V.<sup>os</sup> _ '''Aveÿrique'''. Aquellos _ '''Yveÿrique'''.<br>
  
Supino.
+
<center><h4>Participios.</h4></center>
A ser... Iye. V. g.: Iye vusa... Voy a ser capitán.
+
 
 +
El que es _ '''veÿtoto'''. Los que son _ '''veÿtonocon'''. El que fue _ '''Quineine''', <br>
 +
{{lat|v.}} '''Neÿpoti'''. Los que fueron _ '''Quineÿse'''. Lo que fue bueno _ '''Irupa veÿtotombo'''.
 +
 
 +
<center><h4>Supino.</h4></center>
 +
A ser _ '''Iÿe'''. {{lat|vg:}} '''Iye vusa''' _ Voÿ a ser Capitan.
 
}}
 
}}

Revisión actual del 20:24 18 nov 2012

Manuscrito 2914 BPRM/fol 36v

fol 36r << Anterior   | Manuscrito 2914 BPRM |   Siguiente >> fol 37r

Trascripción

El Verbo sum, es, fui, Gua, ma, na. De cuÿa variedad se sigue la va-
riedad de toda Voz passiva, y de los Verbos deponentes, y no menos la variedad
de los Verbos negativos.

Indicatívo modo, tempore presentí.[1]

Yo soÿ, estoy, tengo _ Augua _ Tu eres _ Amoro mà _ Aquel es _ Moqui, v. Moco n[á].
P.li[2] Nos _ Ana nà, v. ananto. _ Vos _ amonara manto, v. ma _ Aquellos _ mo-
caro, v. mocannanto nà.//

Preterito impf.to

Yo era, estaba _ Augaco. Tu
eras _ Amoro maco _ Aquest _ Moqui naco. P.li: Nos _ ananaco, v. nacón _
Vos _ Amonaro matoco, v. natocon _ Aq.l _ Mocaro natoco, v. nacon v. nato-
con.//

Pre.to Perf.o et Plusqpf.o

Se conjugan como este. =

Otro Pret.o pf.to

Yo fui, estuve_ Au veÿpoti, v. veÿ _ Tu _ Meÿpoti v. _ Aquel _ Neyupoti,
v. ney. P.li Nōs _ Neÿupoti, v. neÿ._ Vōs _ Meÿupoti, v. meÿ _ Aq.llos _ Neÿupo
ti, v. neÿ.//

Futuro.

Yo serè, tendrè _ Au veÿtaque _ Tu _ Neÿtaque _ Aquel
neÿtaque. P.li Nōs _ Neÿtaque, v. Neÿtaton./ Vos _ Neÿtaton _ Aquel.os Me-
neÿtaton, v. meneÿtàn. =

Imperatívo.

_ Se tu, Ten tu _ Eÿco amoro _
Sea aquel, vg. chrÿstiano _ Chrÿstianome neÿne, P.li_ Chrÿstianome quisaÿne.
Aquellos _ Xpnome neÿne. //

Optativo mō.

q.do yo sea, tenga, estè _ Auÿ-
veÿpoto _ Tu _ Veÿpoto _ Aquel _ veÿpoto. P.l Nos _ Veÿpoto _ Vos _ veÿpoto. Aqlo
Veÿpoto. // Con aunque _ Yo sea Bueno _ Au irupa veÿri seme _ Tu _
irupa veÿri seme. aquel _ Ide_ P.li _ Nos _ Yrupa naveÿri seme _ Vos _ iru-
pa veÿri con seme _ Aquellos _ Yrupa ÿveÿri seme. = Otro con Ojala.
Yo sea Xpiano _ Au Xpianome rocon veÿrira _ Tu _ Rocon meÿrira. Aquel_
rocon neÿrira _ P.li _ Nōs _ rocon neÿrira_ Vos _ rocon meÿrira _ Aquels _
rocon neÿrira.//

Pret.o Ímpf.to Oracionado:

Si yo fuera chn,
fuera bueno _ Au Xpīanome yatarà, Irupa veÿri manumbo _ Tu _
Xpianome aÿata, Irupa aveÿri manumbo _ Aq.l _ Xpñome anata, irupa
anaveÿri manumbo. _ P.li Nōs _ Xpnōme anata, Irupa aveyri manumbo.
Vos Xpnōme aÿatane, Irupa aveÿrico manumbo. _ Aquels _ Xpnōme
ataÿne, Irupa aveÿricon manumbo.//

Otro Pret.o Impf.to, con el Plus
qp.to

_ Si yo huviera sido floxo, me huviezen muerto _ Au panape guate
yata, tiguo veÿri manumbo. _ Tu _ Aÿata tiguo aveÿri manumbo. Aquel _
Ata tiguo iveri manumbo. P.li N.os _ Anata, tiguo anaveÿri manumbo.
Vōs _ Aÿatane, tiguo avericon manumbo _ Aquel.s _ Ataÿme, tiguo Yveÿri-
con manumbo. =

Pret.o Perf.o Comun con el Pres.te de Subjunctivo.

Q.do haÿa sido bueno, ô q.do sea bueno _ Au irupa veÿpoto, v. Veÿ ipomboto.
Y este es mejor; assi en las demas Personas. //

Infinitívo.

_ Ser _ veÿno.
ser yo _ Verí. _ Tu _ Aveÿri. Aquel _ Yveÿri. N.os _ Anaveÿri. V.os _
Aveÿcon. Aquellos _ Yveÿricon. // Haver sido _ Yveÿpombo, v. veÿpo.
haver de ser _ veÿtaque _ Por haver sido _ Veÿpoque.

Gerundios de Accusativo, y Dativo.

Para ser, estar, tener yo _ Aveÿtome. Tu _ Aveÿtome. Aquel _ Yveÿto
me. N.os _ Anaveÿtome. V.os _ Aveÿtome. Aquels_ Yveÿtome.

Gerundios de Ablativo.

Por ser, estar, tener yo _ Aveÿrique _ Tu _ Aveÿrique. Aquel _ Yveÿ-
rique. N.os _ Anaveÿrique. V.os _ Aveÿrique. Aquellos _ Yveÿrique.

Participios.

El que es _ veÿtoto. Los que son _ veÿtonocon. El que fue _ Quineine,
v. Neÿpoti. Los que fueron _ Quineÿse. Lo que fue bueno _ Irupa veÿtotombo.

Supino.

A ser _ Iÿe. vg: Iye vusa _ Voÿ a ser Capitan.

fol 36r << Anterior   | Manuscrito 2914 BPRM |   Siguiente >> fol 37r

Referencias

  1. Tr. "Tiempo Presente.".
  2. Tr. "Abreviatura de "Plurali"/Plural".