De Colección Mutis
Folio | Folio# | slc actual | slc fonologia | slc traduccion | slc nota |
---|---|---|---|---|---|
BNC/Manuscrito 230/Portada | BNC/Manuscrito 230/Portada | ||||
BNC/Manuscrito 230/fol 10r | BNC/Manuscrito 230/fol 10r | kelechada kelekwada kelecha¿? kelecha keleca¿? chẽpa chẽpa¿? kelecaga¿? kelecadiga¿? kelekwaga¿? keleaga¿? kelexaga¿? keletaga¿? kelekwaga¿?do kelejaga¿? | kelecada kelekʷada keleca¿? keleca keleca¿? cẽpa ¿? kelecaga¿? kelecadiga¿? kelekʷaga¿? keleaga¿? kelexaga¿? keletaga¿? kelekʷaga¿?do kelehaga¿? cẽpa [cẽmpa] | yo haga tu hagas haga yo yo hago yo mando que hagan yo traigo mando traer yo yo no tu¿? él¿? ella¿? nosotros¿? ustedes¿? ellos (as)¿? yo¿? | |
BNC/Manuscrito 230/fol 10v | BNC/Manuscrito 230/fol 10v | ito keleca cõã kelecha kelecho ¿? kelekwo ¿? kelekwo ¿? chẽpo ¿? kwẽpo ¿? kelecho ¿? ¿? gwechu kelekwa ¿? | ito kelecha chõã keleca keleco ¿? kelekwo ¿? kelekwo ¿? cẽpo ¿? [cẽmpo ¿?] kʷẽpo ¿? [kʷẽmpo ¿?] keleco ¿? ¿? gwecu kelekwa ¿? | me dices que haz de hacer curiara yo hago yo¿? tu¿? tu¿? yo ¿? yo quiero hacer la casa | |
BNC/Manuscrito 230/fol 11r | BNC/Manuscrito 230/fol 11r | kube ¿? ¿? guda kelebe ~ keleba kelebo kelebodu ¿? Kelechana¿?, chikwaga piñu cĩã huna Kelechada ito-da ¿? | kube ¿? ¿? guda ¿? Kelecana¿?, cikʷaga kelebe ~ keleba kelebo kelebodu piŋu chĩã juna Kelecada ito-da ¿? | yo voy a buscar tortuga haciendo labranza tendré que comer ahora llego de hacer labranza vengo de casa hace (animado masculino singular) hace (animado femenino singular) hacen (animado plural o netro) | |
BNC/Manuscrito 230/fol 11v | BNC/Manuscrito 230/fol 11v | chẽpa kwẽpa ẽpa xẽpa tẽpa kwẽpado jẽpo chẽpadi chẽpa¿? kwẽpa¿? ẽpa¿? xẽpa¿? tẽpa¿? kwẽpa¿?do jẽpo¿? cẽpaga kwẽpaga ẽpaga xẽpaga tẽpaga kwẽpagado jẽpaga chẽpadiga ẽpi ẽpido | cẽpa [cẽmpa] kʷẽpa [kʷẽmpa] ẽpa [ẽmpa] xẽpa [xẽmpa] tẽpa [tẽmpa] kʷẽpado [kʷẽmpado] hẽpo [hẽmpo] cẽpadi [cẽmpadi] cẽpa¿? [cẽmpa¿?] kʷẽpa¿? [kʷẽmpa¿?] ẽpa¿? [ẽmpa¿?] xẽpa¿? [xẽmpa¿?] tẽpa¿? [tẽmpa¿?] kʷẽpa¿?do [kʷẽmpa¿?do] hẽpo¿? [hẽmpo¿?] cẽpaga [cẽmpaga] kʷẽpaga [kʷẽmpaga] ẽpaga [ẽmpaga] xẽpaga [xẽmpaga] tẽpaga [tẽmpaga] kʷẽpagãdo [kʷẽmpagãdo] hẽpaga [hẽmpaga] cẽpadiga [cẽpadiga] ẽpi [ẽmpi] ẽpido [ẽmpido] | yo llevo tu llevas él lleva nosotros llevamos ustedes llevan ellos (as) llevan yo no llevo yo tu él ella nosotros ustedes ellos (as) yo llevaré tu llevarás él llevará nosotros llevaremos ustedes llevarán ellos (as) llevarán no llevaré lleva tu lleven ustedes ella lleva | |
BNC/Manuscrito 230/fol 12r | BNC/Manuscrito 230/fol 12r | chẽpa chẽpaga¿? kwẽpaga¿? ẽpaga¿? xẽpaga¿? tẽpaga¿? kʷẽpaga¿?do [kʷẽmpaga¿?do] jẽpaga¿? cẽpadiga¿? cẽpa¿? kwẽpa¿? chẽpadi¿? chẽpa chõã chẽpa¿? cẽpa¿? ¿? kwẽpadiga | kʷẽpadiga [kʷẽmpadiga] cẽpa¿? [cẽmpa¿?] cẽpaga¿? [cẽmpaga¿?] kʷẽpaga¿? [kʷẽmpaga¿?] ẽpaga¿? [ẽmpaga¿?] xẽpaga¿? [xẽmpaga¿?] tẽpaga¿? [tẽmpaga¿?] kwẽpaga¿?do hẽpaga¿? [hẽmpaga¿?] cẽpadiga¿? [cẽmpadiga¿?] kʷẽpa¿? [kʷẽmpa¿?] cẽpadi¿? [cẽmpadi¿?] cẽpa cõã [cẽmpa cõã] cẽpa ¿? ¿? [cẽmpa¿? ¿?] | yo ¿? yo quiero llevar no lleve usted (tu) tu ¿? él ¿? ella ¿? nosotros ¿? ustedes ¿? ellos (as) ¿? yo no ¿? tu ¿? | |
BNC/Manuscrito 230/fol 12v | BNC/Manuscrito 230/fol 12v | chẽpa¿? kwẽpa¿? ẽpa ẽpa¿? chicha kwicha icha xicha ticha kwicãdo jicha chichadi chica¿? icha¿? xicha¿? ticha¿? kwicha¿? jicha¿? chicãdi¿? chichaga kwichaga chichadiga ichi kwichadi kwichadiga chicha¿? chichadi¿? chichaga¿? kwichaga¿? | cẽpa¿? [cẽmpa¿?] kʷẽpa¿? [kʷẽmpa¿?] ẽpa [ẽmpa] ẽpa [ẽmpa¿?] cica kʷica ica xica tica kʷicãdo hica cicadi cica¿? ica¿? xica¿? tica¿? kʷica¿? hica¿? cicãdi¿? cicaga kʷicaga cicadiga ici kʷicadi kʷicadiga cicadi ¿? cicaga¿? kʷicaga ¿? | yo tu él lleva el ¿? él ¿? yo doy tu das él da ella da nosotros damos ustedes dan ellos (as) dan yo no doy tu no das tu no darás yo doy yo ¿? ella ¿? nosotros ¿? ustedes ¿? ellos (as) ¿? yo no ¿? tu ¿? | |
BNC/Manuscrito 230/fol 13r | BNC/Manuscrito 230/fol 13r | chichaga¿? chicha¿? kwicha¿? chichadi¿? Dios mume.sẽxẽ, icha chicho¿? kwicho¿? icho¿? xicho¿? icha xihca jicha¿? chicho¿?di chicha¿?di | cicadiga¿? cica¿? kʷica¿? cicadi¿? Dios mume.sẽxẽ, ica ¿? cico¿? kʷico¿? ico¿? xico¿? ica xica hica¿? cico¿?di kʷico¿?di cica¿?di | yo no doy Dios nos quiere dar el cielo yo ¿? tu ¿? yo no ¿? él ¿? ella ¿? ellos (as) ¿? | |
BNC/Manuscrito 230/fol 13v | BNC/Manuscrito 230/fol 13v | chõã kõã xõã tõã kõãdo jõã chõãdi chõã¿? kõã¿? chõa¿? chõãga kõãga chõãdiga kõa¿? cõãdi¿? kõãdi¿? chõãga¿? kõãga¿? chõãdiga¿? chõãdi¿? Diosdi chõã¿?, babi (papito) | cõã kõã xõã tõã kõãdo hõã cõãdi cõã¿? kõã¿? cõãga kõãga cõãdiga cõa¿? kõa¿? cõãdi¿? kõãdi¿? cõãga¿? kõãga¿? cõãdiga¿? Diosdi cõã¿?, babi (papito) | yo quiero tu quieres ella quiere nosostros queremos ustedes quieren ellos (as) queren yo no quiero yo quise tu quisiste yo no quise yo querré tu querrás yo no querré yo quiera tu quieras yo no quiera tu no quieras yo ¿? usted ¿? yo no ¿? quiero a Dios, papito o quiero a papito Dios | |
BNC/Manuscrito 230/fol 14r | BNC/Manuscrito 230/fol 14r | cõã¿? chõãga kõã¿? tõã¿? jõã¿? chudaga kudaga udaga xudaga tudaga cudagãdo judaga chudagadi chudaga¿? kudaga¿? udaga¿? xudaga¿? tudaga¿? judaga¿? chõgwa chõãjodi kõãjodi kõãjodigi chõãdihodi | cõã¿? cõãga kõã¿? tõã¿? hõã¿? cudaga kudaga udaga xudaga tudaga kudagãdo hudaga cudagadi cudaga¿? kudaga¿? udaga¿? cudagadi¿? xudaga¿? tudaga¿? hudaga¿? cõgʷa cõãhodi kõãhodi kõãhodigi cõãdihodi | yo bebo yo tengo pereza tu tienes pereza él tiene pereza ella tiene pereza nosotros tenemos pereza ustedes tienen pereza ellos (as) tienen pereza yo no tengo pereza yo ¿?pereza tu ¿? pereza él ¿? pereza ella ¿? pereza yo no ¿? pereza yo ¿? pereza nosotros ¿? pereza ustedes ¿? yo ¿? yo querré usted ¿? yo lo había querido a él (ellos (as)) usted (tu) lo habías querido a él (ellos (as)) usted (tu) lo había querido a usted yo no lo había querido a él (ellos (as)) nosotros ¿? ellos ¿? | pereza |
BNC/Manuscrito 230/fol 14v | BNC/Manuscrito 230/fol 14v | kudaga¿? chudaga¿? kudaga udaga chudaga¿?, ito kelechadi¿? xudaga cudaga¿? tudaga | cudagadi cudaga¿? kudaga¿? udaga kudaga cudaga cudaga¿?, ito kelecadi¿? xudaga tudaga | yo no ¿? pereza yo tengo pereza tu ¿? pereza él ¿? pereza yo ¿? pereza por tener pereza no hice la casa el que tiene pereza la que tiene pereza los que tienen pereza nosotros ¿? pereza | |
BNC/Manuscrito 230/fol 15r | BNC/Manuscrito 230/fol 15r | chudaga¿? nonada nokwada nojada noada noxada notada nokwadãdo ch- -n- -d- | cudaga¿? nonada nokʷada nohada noada noxada notada nokʷadãdo c- -n- -d- | yo ¿? pereza yo cojo tu coges él coge ella coge nosotros cogemos ustedes cogen ellos (as) cogen Índice de primera persona singular –I.P1S’, se prefija a la base verbal. Índice de primera persona singular –I.P1S ', se sufija a la base verbal Índice de primera persona singular –I.P1S '. se prefija a la base verbal Índice de primera persona singular –I.P1S Índice de primera persona singular –I.P1S ', se prefija a la base verbal | |
BNC/Manuscrito 230/fol 15v | BNC/Manuscrito 230/fol 15v | nonadaga nokwadaga nonadadiga nonada¿? nonkwada¿? nonadaga¿? nokʷadaga¿? nonadadiga¿? nokwada¿? nonad¿? nonadi¿? noada¿? jinaja jikwaja jiaja jixaja | nonadaga nokʷadaga nonadadiga nonada¿? nokʷada¿? nonadaga¿? nokʷadaga¿? nonad¿? noada¿? hinaha hikʷaha hiaha hixaha | yo cogeré tu cogerás yo no cogeré yo ¿? tu ¿? yo no ¿? tu ¿? él ¿? yo veo tu ves él ve ella ve | |
BNC/Manuscrito 230/fol 16r | BNC/Manuscrito 230/fol 16r | jitaja kelea keleya kelecha jipaja pada pakwa paxa pata pakwãdo paja pada¿? pakwa¿? padadi¿? pakwaga padaga¿? pakwaga¿? padadiga pad¿? | hitaha kelea keleca hipaha pada pakʷa paxa pata pakʷãdo paha pada¿? pakʷa¿? padadi¿? pakʷaga padaga¿? pakʷaga¿? padadiga pad¿? keleɟa | nosotros vemos él hace yo hago lo ven yo digo tu dices ella dice nosotros decimos ustedes dicen ellos (as) dicen yo ¿? tu ¿? yo ¿? yo no¿? yo no ¿? | |
BNC/Manuscrito 230/fol 16v | BNC/Manuscrito 230/fol 16v | pada¿? seda sekwa sexa taipodi /kaibe taipudu /kaibodu bedega bekwega beega bekwegãdo bejega bedegadi | pada¿? padadi¿? seda sekʷa sexa taipodi /kaibe taipodu /kaibodu bedega bekʷega beega bekʷegãdo behega bedegadi | yo ¿? yo no ¿? yo lloro tu lloras ella llora muerto muertos (as) yo guardo tu guardas él guarda ustedes guardan ellos (as) guardan yo no guardo | |
BNC/Manuscrito 230/fol 17r | BNC/Manuscrito 230/fol 17r | sadena padi padima pakwi pai paxi pati pakwido paji padidi sajãda | sadena sahãda ɸadi ɸadima ɸakʷi ɸai ɸaxi ɸati ɸakʷido ɸahí ɸadidi | yo salgo, nazco yo me canso él se cansa ¿ella se cansa nosotros nos cansamos ustedes se cansan ellos (as) se cansan yo descanso tu te cansas | |
BNC/Manuscrito 230/fol 17v | BNC/Manuscrito 230/fol 17v | sajãkwa sajãã sajãxa sajãta sahãkwãdo sajãja sajãdadi kelecha kelecha¿? jῖsi ũku ~ ῖku jῖsi yekada ũku yekada jixu yekada ãxu yekada ũkudo yekadado jῖtu yekada yoɟo yekada | sahãkʷa sahãa sahãxa sahãta sahãkʷãdo sahãha sahãdadi keleca keleca¿? hῖsi [hῖnsi] ũku [ũŋku] ~ ῖku [ῖŋku] hῖsi ɟekada ũku ɟekada joho ɟekada hixu ɟekada ãxu ɟekada ũkudo ɟekadado hῖtu ɟekada | usted descansa él descansa ella descansa nosotros descansamos ustedes descansan ellos (as) descansan yo no descanso yo hago por mando hace o dispongo yo tu yo enseño tu enseñas él enseña ella enseña nosotros enseñamos ustedes enseñan ellos (as) enseñan | El verbo 'enseñar' no afija el índice de persona, por ese motivo necesita preponer el pronombre personal. Se desconocen los morfemas que sufija este verbo como /-jioca/, /-queda/, /-i/, /-quache/, /-queche/, etc. en los datos actuales se encuentra el morfema /-ho/ ‘perfecto’, que se sufija a la base verbal y está seguido del morfema de actante focalizado. La conjugación de /ɟekada/ con el morfema /-ho/ y el actante focalizado sería:
|
BNC/Manuscrito 230/fol 18r | BNC/Manuscrito 230/fol 18r | jῖsi yekadaga ũku yekadaga yojo yekadaga jixu yekadaga ãxu yekadaga ũkudo yekadaga jῖtu yekadaga ũku yekadi ũkudo yekadido | hῖsi ɟekadaga ũku ɟekadaga ɟoho ɟekadaga hixu ɟekadaga ãxu ɟekadaga ũkudo ɟekadagãdo hῖtu ɟekadaga ũku ɟekadi ũkudo ɟekadido | yo enseñaré tu enseñarás él enseñará ella enseñará nosotros enseñaremos ustedes enseñarán ellos (as) enseñarán enseña tú enesñen ustedes |
se desconoce el morfema /-i/ que presenta el imperativo, este tema está por estudiarse |
BNC/Manuscrito 230/fol 18v | BNC/Manuscrito 230/fol 18v | jῖsi tekweda oosa juagaja jubajáa sinigajaa doxena ñokwi ãpada tepage doxa meechia xaega | hῖsi tekʷeda oosa huagaha hubaháa sinigahaa doxena meecia ñokʷi ãpada tepage doxa xaega | yo temo encender/prender candela cuidar empalmar Callar Revolver ‘burlarse’/‘hablar’ Esconderse bajar/bajarse Poner estendido Nacer ò crecer las plantas | |
BNC/Manuscrito 230/fol 19r | BNC/Manuscrito 230/fol 19r | gweaga texada paña fikweaja õxadagajaa pichia | gʷeaga texada paɲa õxadagaháa ɸikʷeaha picia | Secarse las plantas Alumbrar Saber Engendrar ò Desear Ôrinar | concebir las hembras |