De Colección Mutis
latin | traduccion del latin | |
---|---|---|
Manuscrito 2923 BPRM/fol 15r | l. hoc est Vide suo loco | Véase en su lugar |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 15v | l. Addictio et similia id est, sm. l. juxta res v.g. V.g. Sic loquuntur Yndi | Y similares Es decir, según el, o, de acuerdo con. (La abreviatura "sm." probablemente corresponde con la palabra secundum.) Cosa Así dicen los indios |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 16r | l. id est hoc est id est, exhibere, et nota vim verbi exhibere exhibere, l. dare illis exhi- bere, l. dare nobis et sic de alijs diebus et sic de alijs | Es decir, presentar, y la fuerza conocida del verbo presentar. (Entiéndase presentar como dar voluntariamente algo a alguien) Presentar, o darles Presentar, o darnos Y así con los otros días Y así con los otros |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 16v | l. Item cum relatione ad id quod dicitur V.g. | Con relación a lo que se dice |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 17r | l. l. proprie | O propiamente |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 17v | l. modo dicto hoc est Item | En la forma dicha |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 18r | l. V.g. Item | |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 18v | l. idem quod id est hoc est Additio V.g. | Lo mismo que |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 19r | l. hoc est Iam non extat relinquere yten | Que ya no existe Abandonar |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 19v | v.g. l. V.g. Additio | |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 1r | l. V.g. idest | Abreviatura de 'vel'. En español 'o', conjunción disyuntiva. Abreviatura de 'verbi gratia'. En español 'Por ejemplo' Es decir |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 1v | l. hoc ant. verbum pertinet ad amplexus inhonestos Yten Ytem item hoc est, perficere hoc eʃt | Este verbo anterior es pertinente en caso de abrazos deshonestos (Entiéndase con cierta connotación sexual). Igualmente Es decir, llevar a término |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 20r | Insuper, item, deinde l. id est, post datum, et rejectum, aliud melius loco illius; do id est v.g. l. inʃ vide in additione | Además, y también, después Es decir, después de dado y devuelto, una cosa mejor que se da en su lugar O invertidas (hemos interpretado la abreviatura 'inʃ' como relativa a la palabra 'inversus') Ver en la adición |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 20v | ut in exemplo sequenti l. etiam significat Item v.g. Item significat Additi[o.] | Como en el ejemplo siguiente También significa |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 21r | l. hoc est Item Ytem item cum verbis negativis cum verbis affirmativis | Con verbos negativos Con verbos afirmativos |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 21v | l. hoc est, apud nos vide vbum v.g. | 'Es decir, con nosotros' o 'es decir, cerca de nosotros' La palabra 'vbum' puede ser muisca, aunque también podría ser una errónea copia de 'etiam', en cuyo caso la frase puede traducirse: véase también |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 22r | l. dicitur id est | |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 22v | l. in compositione non pronunciatur illa præt.r ipsum | En la composición no se pronuncia la última 'y' Fuera de él mismo |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 23r | l. vide in adittione et sic de reliquis verbis Item | Véase en la adición Y así sucesivamente para el resto de los verbos |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 23v | v.g. l. res est in loco naturali. l. morali non abso- lute, sed tamquam in habitatione. l. habitatione, l. tamquam inclusum in includente | Cuando la cosa está en el lugar natural, también en un lugar moral, no de manera absoluta, sino solamente habitándolo, cuando la cosa está incluida dentro de lo que la contiene |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 24r | l. id est hoc est, præter ut præter ipsum | Es decir, aparte de Como Fuera de él mismo |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 24v | l. dicitur etiam | Se dice también |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 25r | l. id est vide in additione Item metaforice dicitur de quacumque re, ut | Véase en la adición metafóricamente se dice de cualquier tipo de cosas, como |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 25v | l. vel aliud simile | U otra cosa semejante |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 26r | id est locutio, non verbum, sed habitus, ut ut l. de tempore. l. de loco dicitur varijs modis v.g. l est suniltur pro tomin vide ibidem l. | Es decir, el habla, no el verbo, sino el hábito (costumbre), como Acerca del tiempo o del lugar Se dice de varias maneras Creemos que lo correcto era 'sumitur pro', en español 'De la misma forma que' Ver la misma |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 26v | l. conjunctio id est v.g. | Conjunción |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 27r | Additio l. id est proprie | Propiamente |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 27v | l. id est | |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 28r | idem quod l. id est proprie hoc est, appellare tali nomine v.g. nomen de novo imponendo Item totus a, vm æque, adæquate tantum et etiam dicitur de occasione, et commo di- tate, sicut hispane | Lo mismo que Y también se dice apropósito de la ocasión y la comodidad, como en español Es decir, llamarse con tal nombre 'Un nombre nuevamente impuesto', es decir cuando se vuelve a nombrar algo. Todo, toda, todo (neutro) Solamente |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 28v | l. | |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 29r | l. vide infra illius Item | Ver más abajo De aquel |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 29v | l. ut Item hæc particula Nuca addita verbis, ut item addita nominibus, ut et econtra | Como También esta partícula Nuca agregada a los verbos, como Igualmente añadida a los nombres, como Y al contrario |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 2r | l. id est V.g. | |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 2v | l. id est hoc eʃt id est, ulterius v.g. vbi quo | Es decir, más allá Dónde A dónde |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 30r | id est, meus, a, vm Item l. id est vide in addi- tione femina virg. item [Vid]e in addit. | Es decir, mío, mía, mío (neutro) Véase en la adición Mujer virgen Véase en la adición. (Esta nota aparece al margen izquierdo de la página.) |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 30v | l. id est, vxor id est, nihil | Es decir, la esposa Es decir, nada |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 31r | l. comparative vide in additione Additio interrogatio | Comparativamente Véase en la adición Interrogando |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 31v | l l. illius i. alter, a, vm id est, aluis, a, ud id est v. grat | De aquel Probable abreviatura de 'id est', en español, 'es decir' El otro, la otra, el otro (neutro). Se usa cuando se habla de dos. 'es decir, otro, otra, otro (neutro)' o 'es decir, distinto, diferente' |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 32r | Dnē l. v.g. vide in additione id est, apparere et cum negatione infine Item id est, proficisci id est | Probable abreviatura de Domine, en español, 'Señor' Véase en la adición 'Es decir, que aparezca' Y con negación al final Es decir, marchar. Entiéndase partir de algún lugar |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 32v | est vice versa l. vide in additione id est item | Es lo contrario |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 33r | l. id est | |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 33v | l. et nota Ytem quæ sunt vnum multiplex Additio id est, per. ut Item | Y tenga en cuenta Que son múltiples Es decir, por |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 34r | V.g l. id est sic dicit. hic modus id est, propter Item propter, id est v.g. | Así se dice. De este modo Por causa de, es decir |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 34v | l. item ut Item id est cum verbis negativis | Como Con verbos negativos |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 35r | Item l. Additio dicit. fere re . id est, prodest mihi sic loquuntur indi. | Probablemente 'dicitur fere', en español, 'Se dice generalmente' Cosa Es decir, que es benéfico para mí Así dicen los indios |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 35v | l. hoc est | |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 36r | l. Additio cum determinatione, prout distinguitur con- tra desiderium v.g. Quo etiam transfertur ad res natura- les, cum causa est in proximo ad efectum | Con determinación, en cuanto así se distingue cuando es contra del deseo 'Por lo cual también se aplica a cosas naturales, cuando la causa está próxima al efecto'. En 'efectum' la "f" aparece reteñida |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 36v | id est l. idem quod | Lo mismo que |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 37r | l. proprie id est, fortiter | Propiamente Es decir, fuertemente |
Manuscrito 2923 BPRM/fol 37v | et solet poni quod roditur; nam absolute positum solet sig- nare rem turpem proprie l. vbi. nota id est v.g. | Y suele entenderse de lo que corroe, pues absolutamente puesto, suele significar una cosa torpe Propiamente Tener en cuenta |